تلسکوپ شکستی

انسان‌ ها قرن‌هاست که به آسمان شب خیره شده‌اند و در مورد اسرار آن کنجکاو بوده‌اند. تلسکوپ ‌ها به ما این امکان را می‌دهند تا فراتر از آنچه با چشم غیرمسلح قابل دیدن نیست، اعماق کیهان را کشف کنیم. یکی از انواع اصلی تلسکوپ ‌ها، تلسکوپ شکستی است که از عدسی‌ ها برای خم کردن نور و تشکیل تصویر استفاده می ‌کند.

اجزای اصلی یک تلسکوپ شکستی

تلسکوپ ‌های شکستی (تلسکوپ‌های انکساری) از عدسی‌‌ها برای جمع‌ آوری و تمرکز نور بر روی چشم ناظر استفاده می‌کنند تا تصاویر اجرام آسمانی را بزرگ و واضح‌تر نشان دهند. تلسکوپ‌های شکستی در اندازه‌ ها و قیمت‌های مختلفی موجود هستند که تعداد و نوع اجزای آن بسته به مدل و نوع تلسکوپ متفاوت است. انتخاب تلسکوپ شکستی مناسب به نیازها و بودجه شما بستگی دارد.

درست مانند هر دستگاه نوری دیگر، تلسکوپ‌ های شکستی نیز از اجزای مختلفی تشکیل شده‌اند که هر کدام وظیفه‌ای خاص را بر عهده دارند. در ادامه به بررسی اجزای اصلی یک تلسکوپ شکستی می ‌پردازیم:

1. عدسی شیئی

این عدسی محدب در جلوی لوله تلسکوپ قرار دارد و اولین نقطه تماس با نور ورودی است. وظیفه اصلی عدسی شیئی خم کردن پرتوهای نور به سمت نقطه کانونی تلسکوپ است. قطر عدسی شیئی یکی از مهم‌ترین عوامل تعیین‌ کننده قدرت جمع ‌آوری نور و بزرگنمایی تلسکوپ به حساب می آید.

2. لوله تلسکوپ

لوله تلسکوپ که معمولاً از جنس فلز یا پلاستیک ساخته شده، عدسی شیئی و سایر اجزای داخلی تلسکوپ را در جای خود ثابت نگه می ‌دارد. همچنین به عنوان یک مسیر تاریک عمل کرده و مانع رسیدن نورهای مزاحم خارجی به چشمی تلسکوپ می شود.

3. عدسی چشمی

این عدسی در انتهای لوله تلسکوپ جای گرفته و وظیفه آن تمرکز نور جمع ‌آوری شده توسط عدسی شیئی بر روی شبکیه چشم ناظر است. عدسی‌ های چشمی با فاصله کانونی‌ های مختلف، بزرگنمایی‌ های متفاوتی دارند.

4. فوکوسر

فوکوسر به شما این امکان را می ‌دهد تا با تنظیم فاصله بین عدسی چشمی و عدسی شیئی تصویر واضحی بر روی شبکیه چشم شما فوکوس شود. انواع مختلف فوکوسرها شامل فوکوسرهای دنده‌ای، فوکوسرهای شل و فوکوسرهای برقی است.

5. پایه و پایه نگهدارنده

پایه و پایه نگهدارنده تلسکوپ را به طور ثابت نگه می ‌دارند و جهت تلسکوپ را به سمت اجرام آسمانی مختلف تنظیم می کند. از انواع پایه‌ ها و پایه‌ های نگهدارنده می توان سه پایه ‌های آلومینیومی، پایه‌ های Dobsonha، پایه ‌های چوبی و … را نام برد.

6. یابنده (فایندر)

یابنده یک تلسکوپ کوچک جانبی است که به شما کمک می‌کند تا در آسمان شب به دنبال اجرام مورد نظر خود بگردید. یابنده‌ های تلسکوپ های شکستی معمولاً از نوع منظره‌ یاب یا نقطه قرمز هستند.

7. آداپتور دوربین

آداپتور دوربین برای اتصال دوربین به تلسکوپ به کار می رود. با کمک این وسیله به راحتی می توانید از اجرام آسمانی عکس بگیرید.

8. سایر اجزاء

علاوه بر اجزای اصلی ذکر شده، تلسکوپ‌ های شکستی ممکن است شامل اجزای دیگری مانند دیافراگم، منشور، آینه ثانویه و پوشش‌های ضد انعکاس نیز باشند.

مزایای تلسکوپ ‌های شکستی

این نوع تلسکوپ‌ها در مقایسه با سایر نمونه های مشابه، مانند تلسکوپ ‌های بازتابی، مزایای متعددی دارند که در ادامه به برخی از آنها اشاره می ‌کنیم:

 مناسب برای مشاهده اجرام آسمانی با وضوح بالا

 جمع و جور و قابل حمل

ارائه تصاویر با وضوح بالا

 مقرون به صرفه بودن

تنوع در انتخاب

 کاربری آسان

انواع تلسکوپ شکستی

تلسکوپ ‌های شکستی در انواع مختلفی در بازار موجود هستند. اگر به دنبال یک تلسکوپ شکستی مقرون به صرفه و کاربرپسند هستید، تلسکوپ شکستی عطف کننده می ‌تواند گزینه مناسبی برای شما باشد؛ اما برای افرادی که به دنبال تلسکوپی با انحراف رنگی کمتر هستید، تلسکوپ شکستی منشوری یا ترکیبی بهترین گزینه است.

در ادامه به بررسی برخی از رایج‌ترین انواع تلسکوپ‌ های شکستی می ‌پردازیم:

1. تلسکوپ ‌های شکستی عطف کننده

این نوع تلسکوپ شکستی رایج‌ترین نوع است و از دو عدسی محدب برای جمع ‌آوری و تمرکز نور استفاده می ‌کند.

عدسی شیئی در جلوی لوله تلسکوپ قرار دارد و نور را به سمت عدسی چشمی که در انتهای لوله تلسکوپ قرار دارد، خم می کند. سپس عدسی چشمی، نور را بر روی شبکیه چشم ناظر متمرکز خواهد کرد.

2. تلسکوپ ‌های شکستی منشوری

این نوع تلسکوپ شکستی از یک منشور برای خم کردن نور به جای عدسی دوم کمک می گیرد.

منشورها می‌ توانند انحراف رنگی را که توسط عدسی‌ ها ایجاد می ‌شود تا حدی از بین ببرند.

3. تلسکوپ ‌های شکستی ترکیبی

این نوع تلسکوپ شکستی از ترکیبی از عدسی‌ ها و آینه‌ ها برای جمع ‌آوری و تمرکز نور استفاده می ‌کند.

تلسکوپ ‌های شکستی ترکیبی می ‌توانند برخی از معایب تلسکوپ ‌های شکستی عطف کننده و منشوری، مانند انحراف رنگی و میدان دید محدود را برطرف کنند.

4. تلسکوپ شکستی ماکستوف

تلسکوپ ‌های ماکستوف به دلیل اپتیک با کیفیت بالا، تصاویر بسیار واضح و شارپی از اجرام آسمانی، به خصوص سیارات و ماه، ارائه می دهند.

در طراحی ماکستوف از یک منشور تصحیح کننده منفرد در جلوی لوله تلسکوپ و یک آینه مقعر ثانویه در انتهای لوله تلسکوپ استفاده شد.

5. تلسکوپ شکستی گرگوری

تلسکوپ ‌های شکستی گرگوری نوع خاصی از تلسکوپ ‌های شکستی هستند که در طراحی آن بازتابی-انکساری منحصربه ‌فردی برای جمع ‌آوری و تمرکز نور به کار می رود. تلسکوپ ‌های گرگوری به طور کلی از تلسکوپ ‌های شکستی عطف کننده با اندازه مشابه، گران‌تر هستند.

تلسکوپ ‌های شکستی گرگوری برای رصد طیف گسترده‌ای از اجرام آسمانی، از جمله سیارات، ماه، ستارگان دوتایی و خوشه‌ های ستاره‌ای، مناسب هستند.

انتخاب تلسکوپ شکستی مناسب

انتخاب تلسکوپ مناسب می‌تواند یک تصمیم چالش‌ برانگیز باشد، به خصوص اگر با طیف گسترده‌ای از گزینه‌ها و اصطلاحات فنی روبرو باشید. در اینجا چند نکته کلیدی وجود دارد که باید هنگام انتخاب تلسکوپ شکستی در نظر بگیرید:

1. هدف شما از رصد

اولین قدم، تعیین هدف شما از رصد است. به چه نوع اجرام آسمانی علاقه دارید؟ می ‌خواهید سیارات و ماه را با جزئیات دقیق مشاهده کنید؟

به دنبال رصد ستارگان کم نور و اجرام اعماق آسمان هستید؟ یا صرفاً به دنبال یک تلسکوپ برای مشاهده اجرام آسمانی روشن در شب هستید؟

2. بودجه

تلسکوپ ‌ها در طیف گسترده‌ای از قیمت‌ ها موجود هستند. تعیین بودجه به شما کمک می‌ کند تا گزینه‌ های خود را محدود کرده و تلسکوپی را پیدا کنید که متناسب با نیازها و توانایی مالی شما باشد.

3. اندازه و قابلیت حمل

اگر فضای ذخیره‌ سازی محدودی دارید یا می‌ خواهید تلسکوپ خود را به مکان‌ های مختلف حمل کنید، باید به اندازه و قابلیت حمل آن توجه کنید. تلسکوپ ‌های شکستی به طور کلی از تلسکوپ ‌های بازتابی با اندازه مشابه، جمع و جورتر و قابل حمل‌تر هستند.

4. قدرت جمع ‌آوری نور

قدرت جمع ‌آوری نور تلسکوپ به قطر عدسی شیئی آن بستگی دارد. هر چه قطر عدسی شیئی بزرگتر باشد، نور بیشتری جمع ‌آوری شده و می ‌توانید اجرام آسمانی کم‌نورتر را بهتر مشاهده کنید.

5. گـردش

گـردش به شما امکان می‌دهد تا تلسکوپ را به سمت مختلف در آسمان بچرخانید و اجرام آسمانی مورد نظر خود را پیدا کنید.

دو نوع گـردش افقی و گـردش عمودی در تلسکوپ های شکستی وجود دارد. گـردش افقی برای چرخاندن تلسکوپ در امتداد افق و گـردش عمودی برای سمت بالا و پایین به کار می رود.

6. بزرگنمایی

بزرگنمایی برای مشاهده جزئیات بیشتر اجرام آسمانی به کار می رود. این بخش را می توان با تقسیم فاصله کانونی عدسی شیئی بر فاصله کانونی عدسی چشمی محاسبه کرد.

به طور کلی، برای رصد سیارات و ماه، به بزرگنمایی متوسطی بین 20 تا 40 برابر نیاز دارید. برای رصد اجرام اعماق آسمان، به بزرگنمایی بالاتری بین 50 تا 100 برابر نیاز دارید.

7. کیفیت اپتیک

کیفیت اپتیک تلسکوپ از مهم‌ترین عوامل تعیین ‌کننده کیفیت تصویر است. از انتخاب تلسکوپ ‌هایی با اپتیک پلاستیکی یا ارزان ‌قیمت خودداری کنید. به دنبال تلسکوپی با اپتیک شیشه‌ای با روکش‌ های ضد انعکاس باشید.

8. پایه و پایه نگهدارنده

پایه و پایه نگهدارنده باید به اندازه کافی محکم و پایدار باشند تا تلسکوپ را به طور ایمن در جای خود نگه دارند. از انتخاب پایه‌ های لرزان یا پایه‌ های نگهدارنده‌ای که به راحتی خم می ‌شوند، خودداری کنید.

9. آداپتور دوربین

اگر می ‌خواهید از تلسکوپ خود برای عکاسی از اجرام آسمانی استفاده کنید، به یک آداپتور دوربین نیاز دارید. آداپتور دوربین به شما این امکان را می ‌دهد تا دوربین خود را به تلسکوپ متصل کنید.

10. برند و نظرات

قبل از خرید تلسکوپ، تحقیقات خود را انجام دهید و نظرات کاربران را در مورد مدل ‌های مختلف بخوانید. به یاد داشته باشید که تلسکوپ فقط یک ابزار است. مهم‌تر از همه، چشم و مهارت شما در رصد است. در ابتدا با یک تلسکوپ ساده و ارزان قیمت شروع کنید. با تجربه بیشتر، می ‌توانید به سراغ تلسکوپ‌ های پیشرفته‌تر بروید.

 نکاتی برای مشاهده بهتر با تلسکوپ شکستی

رصد آسمان با تلسکوپ شکستی می‌تواند تجربه‌ای لذت‌ بخش و آموزنده باشد. با رعایت چند نکته ساده، می ‌توانید کیفیت مشاهدات خود را به طور قابل توجهی ارتقا دهید:

• مکان مناسب دور از نورهای مصنوعی شهر را انتخاب کنید.

• بهترین زمان برای رصد، بعد از غروب آفتاب و قبل از طلوع خورشید است. در این زمان، هوا خنک ‌تر است و کمتر متلاطم می ‌شود. در نتیجه این امر به وضوح تصویر کمک می‌ کند.

• از رصد در شب ‌های ماه کامل خودداری کنید، زیرا نور ماه آسمان را روشن کرده و مشاهده اجرام کم‌ نورتر را دشوار می ‌کند.

• قبل از شروع رصد، دستورالعمل ‌های استفاده از تلسکوپ خود را به دقت مطالعه کنید.
• مطمئن شوید که تلسکوپ به درستی مونتاژ و تنظیم شد.
• زمان را به درستی تنظیم کنید تا هماهنگی بین تلسکوپ و حرکت ستارگان وجود داشته باشد.

• برای مشاهده بهتر در تاریکی، به چشمان خود زمان دهید تا با تاریکی سازگار شوند. از نگاه مستقیم به نورهای روشن خودداری کنید، زیرا این امر سازگاری چشمان شما با تاریکی را مختل می ‌کند.
• حداقل 15 تا 30 دقیقه به چشمان خود فرصت دهید تا با تاریکی سازگار شوند.
• افراد عینکی بهتر است از عینک ‌های مخصوص تلسکوپ استفاده کنند. این عینک ‌ها به شما این امکان را می ‌دهند تا بدون نیاز به برداشتن عینک خود مشغول رصد شوید.
• یافتن اجرام آسمانی در ابتدا ممکن است کمی دشوار باشد. صبور باشید و به جستجو ادامه دهید.
• از نقشه ‌های ستاره‌ای و نرم ‌افزارهای نجومی برای کمک به یافتن اجرام آسمانی مورد نظر خود استفاده کنید.
• به خاطر داشته باشید که استفاده از بارلو میزان نور ورودی به تلسکوپ را کاهش می ‌دهد، بنابراین ممکن است کیفیت تصویر تحت تأثیر قرار گیرد.